میرزا جواد آقای ملکی تبریزی + خرید کتاب المراقبات
میرزا جواد آقا ملکی تبریزی (متوفای ۱۳۴۳ق)، از فقهاء، عرفا و اساتید اخلاق در قرن چهاردهم هجری قمری بود.
میرزا جواد آقا در تبریز و نجف علوم دینی را نزد بزرگانی چون میرزا حسین نوری، حاج آقا رضا همدانی، آخوند خراسانی و آخوند ملا حسینقلی همدانی فرا گرفت. او در قم ساکن شده و به سیر و سلوک، بیان درس اخلاق و تربیت شاگردان پرداخت که امام خمینی را از شاگردان او شمرده‌اند. او از اساتید بزرگ فقه و اخلاق و حکمت و عرفان اسلامی بشمار می‌رود. کتاب المراقبات، اسرار الصلاه و رساله لقاء الله از آثار اوست. میرزا جواد سرانجام در روز یازدهم ماه ذی حجه سال ۱۳۴۳ قمری در قم درگذشت و در قبرستان شیخان قم دفن شد و امروزه قبرش محل زیارت مردم است.
گاهی برخی تصور می‌کنند که این بزرگواران انسان‌های عادی بودند در حالی که آنها منشأ تحولات بزرگ علمی و معنوی در حوزه‌های علمیه به خصوص حوزه علمیه نجف بودند.
در عظمت میرزا جواد آقا ملکی تبریزی همین بس که امام راحل (قدس سره الشریف) درباره ایشان می‌فرمایند:
من احساس خسارت می‌کنم که از محضر این عالم کم استفاده کردم.
بزرگان فراوانی از مرحوم آقا میرزا جواد آقا استفاده کردند و شخصیتی بودند که امام راحل، مرحوم آیت الله بهاءالدینی و بزرگان دیگر در برابر ایشان خاضع بودند، مرحوم آقا میرزا عبدالعلی تهرانی (پدر مرحوم آیت الله حاج آقا مجتبی و حاج آقا مرتضی تهرانی که در تهران از مراجع، فقها و علمای بزرگ تهران بودند) در عظمت میرزا جواد آقا ملکی تبریزی فرمودند که ما هفته‌ای یک بار بیشتر نمی‌توانستیم به نماز ایشان برویم به جهت تأثیر عجیبی که نماز ایشان داشت و ما از زندگی می‌افتادیم، ایشان بالاسر حرم حضرت معصومه (س) نماز می‌خواندند و در مدرسه فیضیه درس‌های اخلاقی هم داشتند.
آثارمیرزا جواد آقا ملکی تبریزی
۱. اسرار الصلاة: کتابی که حاوی هزار نکته از اسرار نماز است و بسان استاد اخلاق برای انسان‌های آماده خودسازی محسوب می‌شود. برخی از اسرار طهارت و عبرت و تفکّر را گوشزد می‌کند و به معانی وسوسه و الهام می‌پردازد. با بحث از گناهان کبیره اشاره‌ای به توبه نموده و حضور قلب و حالات ملکوتی آدمی را توضیح می‌دهد.
۲. المراقبات یا اعمال السنه: در این اثر، مقدّمه‌ای کوتاه پیرامون دعا و راز و نیاز به چشم می‌خورد و سپس با قلمی زیبا و گویا، اعمال ماه‌های مختلف، آثار و برکات روحی و معنوی آنها توضیح داده شده است.
۳. رساله لقاء الله: کتابی است برای پیمودن راه تهذیب و وارستگی. معنای «لقاء الله» و آیات مربوط به آن را توضیح داده، از اسم اعظم گفتگو می‌کند و سپس راه موفقیت الهی را برای سالکین بیان می‌نماید.
۴. کتابی در فقه؛
۵. رساله‌ای در حج؛
۶. حاشیه فارسی بر غایة القصوی.
کتاب المراقبات میرزا جواد آقا ملکی تبریزی
موضوع کتاب اخلاق مسلمانی و اصلاح ظاهر و باطن در سیر و سلوک عرفانی و دستوراتی در باب مراقبه نفس برای رسیدن به فضایل و کمالات اخلاقی برای تمام ماه‌های سال است.
این کتاب نکاتی درباره برخی وقایع تاریخ اسلام، حقیقت قرآن، آداب و شرایط دعا، بعثت، غدیر، ولایت، اخلاص، اسرار حج و مباهله در خود دارد.
این اثر دارای ترجمه‌های متعددی است.
علامه طباطبایی صاحب تفسیر المیزان، مقدمه‌ای بر این کتاب نوشته است.
ویژگی مهم کتاب المراقبات
ویژگی مهم کتاب المراقبات این است که دستورات‌اش برای مراقبت و سیر و سلوک جنبۀ همگانی دارد و به کار عارف و عامی می‌آید، و اعمالی برای همه روزهای سال لحاظ شده و آثار آن را با توجه به این مراقبت بازگو نموده است. علامه طباطبایی در مقدمه خود بر این کتاب، آن را بهترین کتابی می‌داند که درباره عبودیت و تقرب و مراقبت نوشته شده است.
میرزا جواد ملکی تبریزی انگیزه خود در تالیف این کتاب را تلاش و کوشش سالک برای تصحیح شرایط باطنی اصلاح اخلاق و تقویت ایمان حقیقی ذکر کرده است.
خرید کتاب المراقبات میرزا جواد آقا ملکی تبریزی
نام گذاری کتاب المراقبات
مولف نام کتاب خود را به صراحت در متن آن نیاورده ولی در مقدمۀ کتاب از عبارات «مراقبات» و «اعمال» و «سنه=سال» استفاده می‌کند که نام مشهور کتاب از آنها تشکیل شده. وی می‌نویسد: «رفاقت و مدارا کردن با نفس این است که مراقب روزهای سال باشی، و به بعضی از اعمالی که در سال یک‌بار وارد شده است عمل کنی، و من در این باره مختصری می‌نویسم و از مراقبات به لازم‌ترین آنها اشاره می‌کنم.»
در این اثر مقدّمه‌ای کوتاه درباره دعا و راز و نیاز آمده است و دوازده فصل به ازاء دوازده ماه سال و یک خاتمه و همچنین آثار و برکات روحی و معنوی آنها توضیح داده شده است.
ابواب کتاب المراقبات
مقدمه: در بیان تأمّل در نعمت‌ها و توجه به اصلاح قلب و مغفرت و مناجات با حق تعالی.
فصل اول: در بیان مراقبت‌های ماه محرم، و یادآوری مصائب امام حسین(ع) و اعمال دهۀ اول.
فصل دوم: در بیان مراقبت‌های ماه صفر، و زیارت اربعین، و پیامبر(ص) و امام حسن(ع).
فصل سوم: در بیان مراقبت‌های ماه ربیع الاول، و ولادت پیامبر اسلام(ص)، و شهادت امام حسن عسکری(ع)، و آغاز امامت امام زمان(عج)، و ازدواج پیامبر(ص) و حضرت خدیجه(س)، و اسامی پیامبر(ص)، عید و آداب آن.
فصل چهارم: در بیان مراقبت‌های ربیع الثانی و ولادت امام حسن عسکری(ع).
فصل پنجم: در بیان مراقبت‌های جمادی الاولی، و ولادت امام سجاد(ع).
فصل ششم: در بیان مراقبت‌های جمادی‌الآخر، و ایام فاطمیه و فضایل ایشان.
فصل هفتم: در بیان مراقبت‌های ماه رجب، معنای ماه حرام، و اعمال شب اول و دعاها، شب لیلةالرغائب و اعمال آن، و فضیلت روزه در این ماه و صدقه بجای روزه. و نکاتی در باب اخلاص و ریا، نماز سلمان، ولادت امام علی(ع) و بعثت و اعمال عید مبعث.
فصل هشتم: در بیان مراقبت‌های ماه شعبان، و مناجات شعبانیه، و فضیلت روزۀ آن، ولادت امام حسین(ع)، نیمه شعبان و فضیلت شب آن، ولادت امام زمان و توسّل به ایشان و فضیلت دعای کمیل، محاسبه نفس و طلب رحمت از صاحب آن روز، و اعمال آخر شعبان.
فصل نهم: در بیان مراقبت‌های ماه رمضان، مراتب روزه، و اقسام روزه‌داران، خطبۀ پیامبر(ص) در این ماه، و توسعۀ، و شرح مضامین دعاهایی که از امامان شیعه(ع) وارد شده. همچنین حقیقت قرآن و تدبّر در قرآن و آثار آن، راز مستجاب نشدن دعاها و حسن ظن به خدا، اختیار اوقات و اماکن شریف برای دعا و تحصیل حال رقّت و گریه، افطار و اقسام آن، و اهتمام برای درک شب قدر و فضیلت آن، اعمال شب قدر، و دعای شب ۲۷ رمضان و اعمال شب آخر ماه رمضان، خدا حافظی با این ماه. و همچنین در بیان مراقبت شب عید فطر، و فضیلت آن و اعمال شب عید و فطریه و احکام آن.
فصل دهم: در بیان مراقبت‌های ماه شوّال، و اعمال روز عید و متذکر شدن به حال امام زمان و مراقبت روز عید و قرائت دعاهای آن، و بیان ماه شوّال و اعمال آن.
فصل یازدهم: در بیان مراقبت‌های ماه ذی القعدة، و روزۀ آن، و عمل شب نیمۀ آن و روز دحو الارض و شرافت آن و اسرار اعمال و مناسک حج. فراهم کردن سفر حج و برگرفتن توشۀ سفر، و رعایت رفیق و امیر حاجّ، و آداب زیارت پیامبر اسلام(ص) و توقف در مقابل ضریح او، و زیارت ائمه بقیع.
فصل دوازدهم: در بیان مراقبت‌های ماه ذی‌الحجة، فضیلت دهۀ اول آن و دعاهای پنج‌گانه که به حضرت عیسی(ع) هدیه شده، و اعمالی که در دهۀ اول آمده و اعمال شب و روز عرفه و زیارت امام حسین(ع). اعمال شب و روز عید قربان و آداب رفتن به نماز عید، در فضیلت و اعمال روز عید غدیر، در معنای ولایت و حقیقت آن و بیان زیارت جامعه، شرح روز عید غدیر، و خطبه غدیر، صلوات مخصوص و روایات امام رضا(ع) در فضیلت این روز و معنی ولایت مطلقه و حقیقت آن. همچنین منزلت روز مباهله، و اعمال این روز و نزول سوره انسان در شأن اهل بیت(ع).
خاتمه: در بیان بجا آوردن اعمال به قدر امکان، و اجتناب از غرور، و وظایف بنده در صورت قادر نبودن بر انجام اعمال، و اهتمام در تحصیل اخلاص، و توجه به معانی و باطن عبادت و مناجات مؤلف با خداوند.