هر آن چه باید درباره زیارت عاشورا بدانید
زیارت عاشورا چیست؟
زیارت عاشورا، از معروف‌ترین، رایج‌ترین و حماسی‌ترین زیارت‌نامه‌هایی است كه از پیشوایان دینی نقل شده و در روز عاشورا و اوقات دیگر خوانده می‌شود و مداومت بر آن، آثار و بركات فراوانی دارد.
زیارت عاشورا، زیارتنامه‌ای است که شیعیان برای زیارت امام حسین (ع) (از دور و نزدیک) و یارانش و یادآوری واقعه عاشورا به ویژه در روز عاشورا می‌خوانند.
این زیارتنامه از امام محمد باقر (ع) نقل شده و نزد شیعه دارای اهمیت بسیاری است.
آثار و دستاورد‌های زیارت عاشورا
زیارت عاشورا – که از تعالیم امام باقر علیه السلام است – به سبب آثار سازنده فردی و اجتماعی و بیان مواضع فکری و عقیدتی شیعه و نشانه گرفتن خط انحراف، اهمیت ویژه‌ای دارد. شماری از دستاورد‌های این زیارت عبارت است از:
۱. ایجاد پیوند معنوی با خاندان عصمت و تشدید علاقه و محبت به آنان
این محبت موجب می‌شود که زائر، آن بزرگان را الگوی خویش سازد و در جهت همسویی فکری و عملی با آنان بکوشد؛ همچنان که در قسمتی از زیارت، از خدا می‌خواهد که زندگی و مرگش را یک سره همانند آنان قرار دهد؛
«اللهم اجعل محیای محیا محمد و آل محمد و مماتی ممات محمد و آل محمد».
از آن جا که این محبت به خاطر خداوند است – و خاندان عصمت از آن جهت که الهی و منسوب به اویند، محبوب واقع شده‌اند – مایه تقّرب به خداوند است.
در قسمتی از این زیارت چنین می‌خوانیم:
«اللهم انی اتقرب الیک بالموالاة لنبیک و آل نبیک».
۲. پیدایش روحیه ظلم ستیزی در زائر
تکرار لعن و نفرین بر ستم گران در این زیارت، موجب پیدایش روحیه ظلم ستیزی در زائر می‌شود. او با اعلام برائت و نفرت از ستم گران و ابراز محبت به پیروان حق و دوستان خاندان عصمت، پایه های‌ایمان دینی خود را مستحکم می‌کند. مگر‌ایمان چیزی جز حب و بغض در راه خداست؛
«هل الایمان الاّ الحب و البغض»؟
مومن واقعی در برابر ستم، بی‌موضع نیست؛ از ستم‌گر نفرت و انزجار آشکاری دارد و با مظلوم و جبهه حق، اعلام همراهی می‌کند؛
«یا اباعبدالله! انی سلم لمن سالمکم و حرب لمن حاربکم».
۳. دوری جستن از خط انحراف
در این زیارت، ریشه‌های ظلم هدف قرار می‌گیرد؛
«فلعن الله امةً اسّست اساس الظلم و الجور علیکم اهل البیت و لعن الله امة دفعتکم عن مقامکم و ازالتکم عن مراتبکم التی رتّبکم الله فیها».
ستمی که در عاشورا تحقق یافت، در قلب تاریخ ستم ریشه دارد.
این ظلم، یک حلقه از حلقه‌های ستمی است که با انحراف مسیر اصیل خلافت آغاز شد.
۴. الهام گرفتن، درس آموختن و الگو قرار دادن اسوه‌های هدایت
در این زیارت آمده است:
«فاسئل الله الذی اکرمنی بمعرفتکم و معرفة اولیائکم و رزقنی البرائة من اعدائکم، ان یجعلنی معکم فی الدنیا و الآخرة و ان یثبّت لی عندکم قدم صدق فی الدنیا و الاخرة».
زائر پس از آن که به حق معرفت پیدا کرد و ستم و ستم‌گر را شناخت و از آنان دوری جست، با ثبات قدم در مکتب خاندان عصمت و پیروی عملی از آنان، خود را در مسیر سعادت دنیا و آخرت قرار می‌دهد؛ یعنی، اسوه‌ها و الگو‌های هدایت را – که از سوی خداوند منصوب شده‌اند – سرمشق خود قرار می‌دهد و همگامی با آنان را می‌طلبد.
۵. ترویج روحیه شهادت طلبی و ایثار و فداکاری در راه خدا.
۶. احیای مکتب و راه و هدف خاندان عصمت.
ثواب قرائت زیارت عاشورا
روایاتی درباره قرائت زیارت عاشورا از معصومان صادر شده است.
در روایتی که علقمه بن محمد حضرمی از امام باقر (ع) نقل کرده است:
ثواب خواندن زیارت عاشورا پس از سلام بر امام حسین و دو رکعت نماز، این است که هزار هزار سیئه از مؤمن محو می‌شود و هزار هزار درجه بالا می‌رود.
همچنین کسی که این زیارت را بخواند، از کسانی خواهد بود که در رکاب امام حسین به شهادت رسیده‌اند و در درجات آن‌ها هم شریک می‌شود
و همچنین در ثواب تمام انبیا، رسولان و هر کس که امام حسین را از روز شهادتش زیارت کرده است.
چنانکه علقمه از امام باقر (ع) نقل کرده، امام پنجم شیعیان بعد از نقل این زیارت فرمود:
«ای علقمه! اگر توانستی هر روز از عمرت حسین (ع) را با این زیارت، زیارت کنی، این کار را انجام بده، پس برای تو ثواب تمام این زیارت است. »
زیارت عاشورا را می‌توان به چند شیوه قرائت کرد:
۱. می‌توان زیارت عاشورا را به صورت کامل قرائت نمود و وقتی به عبارت لعن و سلام رسیدید، هر یک از آن عبارات را به طور کامل ۱۰۰ بار تکرار کنید.
۲. زیارت عاشورا عملی مستحب است وخواندن آن بدون ۱۰۰ لعن و سلام نیز مطلوب است و اجر و پاداش و آثارارزنده‌ای دارد اما اگر زیارت را همراه ۱۰۰ لعن و ۱۰۰سلام و کامل بخوانید، یقیناً اجر و پاداش آن بیشتر است. خواندن زیارت عاشورا با ۱۰۰ لعن و سلام واجب نیست، در زمان‌های معمولی گفتن یک بارکافی است.
۳. در برخی روایات آمده است در لعن تنها عبارت اللهم العنهم جمیعا ۱۰۰ بار گفته شود و در سلا م به جای ۱۰۰ بار گفتن تمام سلام تنها عبارت السلام علی الحسین و علی علی بن الحسین و علی اولاد الحسین و علی اصحاب الحسین، ۱۰۰ بار گفته شود.
طریقه خواندن و آداب زیارت عاشورا:
برای خواندن دعا آداب خاصی وجود دارد. برای اینکه به نتایج و آثار دعا برسیم، باید آن‌ها را با آداب خاصشان و بر طبق دستورانجام دهیم.
- برای خواندن زیارت عاشورا بهتر است رو به مرقد امام حسین و یا رو به قبله بنشینید.
- ابتدا صد مرتبه ذکر الّله اکبر بگویید.
- در طول خواندن زیارت عاشورا مراقبت اعمال خود باشید.
- بهتر است هنگام خواندن زیارت عاشورا با کسی صحبت نکنید و این دعا را با خلوص نیت و توجه کامل بخوانید.
- عبارات زیارت عاشورا را درست و صحیح تلفظ کنید.
- زیارت عاشورا را از اول تا ابتدای صد لعن بخوانید.
- برای خواندن زیارت دستور مخصوص زیارت عاشورا دو رکعت نماز هدیه به حضرت ابا عبدالله خوانده شود، این نماز با نماز آخر زیارت عاشورا متفاوت است.
- پس از خواندن نماز هدیه صد مرتبه ذکر الّله اکبر بگویید.
- سپس لعن و سلام هر کدام صد مرتبه گفته شود.
- درپایان زیارت عاشورا دو رکعت نماز زیارت خوانده شود.
قیمت و خرید انواع کتاب زیارت عاشورا
چله زیارت عاشورا آیت الله حق‌شناس
مرحوم آیت‌الله عبدالکریم حق‌شناس(ره) توصیه خاصی برای قرائت زیارت عاشورا داشت و بر این باور بود با این چله زیارت عاشورای امام حسین(ع) می‌توان به حاجت‌های بسیار بزرگ و نشدنی دست یافت.
همه ما حاجات دنیوی و اخروی بسیاری داریم که شاید ندانیم برای اجابت آن‌ها چگونه خداوند را بخوانیم و به دامان پاک ائمه اطهار علیهم‌السلام دست توسل بزنیم.
آیت‌الله میرزا عبدالکریم حق‌شناس، یکی از سالکان و عارفان الهی است که توجه به توصیه‌های اخلاقی و عرفانی‌ایشان نیز می‌تواند در مقاطع مختلف زندگی برای ما راهگشا باشد یکی از این دستورالعمل‌ها در خصوص نحوه دعا کردن است که درباره قرائت زیارت عاشورا توصیه‌هایی ذکر شده است.
شاگردانش می‌گفتند: آیت‌الله حق‌شناس به طور معمول با سه عمل حاجت‌های مادی و معنوی خود و دوستانش را می‌گرفت:
اول: با چله زیارت عاشورای امام حسین (ع)
دوم: با روضه و اشک بر شیرخواره سیدالشهدا حضرت علی‌اصغر (ع)
سوم: با تمرکز و مراقبه بر حضور قلب در نماز‌های واجب و دعای بعد از نماز
شاگردانش می‌گفتند: آیت‌الله حق‌شناس به این چله زیارت عاشورای امام حسین (ع) اعتقادی کامل داشت.
شرایط و توصیه‌های چله زیارت عاشورا آیت الله حق‌شناس
مرحوم حق‌شناس این روش از چله زیارت عاشورا را از مرحوم آیت‌الله‌العظمی بروجردی فرا گرفته بود و خودش نیز شرایطی را از اخبار و روایات و مکاشفاتش استنباط کرده بود.
بزرگترین اصلی که آیت‌الله حق‌شناس بر آن پافشاری داشت، عزم و اراده چهل روزه بر مراقبه از اعمال و ترک محرمات و انجام واجبات بود، به خصوص مراقبت از زبان، زبانی که در این چهل روز قرار است کلمات و بند‌های زیارت عاشورای امام حسین (ع) بر آن جاری شود، باید پاک و ظاهر باشد.
مرحوم حق‌شناس می‌فرمود: اگر کسی در این چهل روز مواظبت بر ترک محرمات و انجام واجبات به خصوص مراقبه از ترک گناه‌های زبانی نداشته باشد و این چله را با بقیه شرایطش به جای آورد، من به هیچ وجه تضمین نمی‌کنم به حاجتش برسد.
بنا بر توصیه‌های آیت‌الله حق‌شناس معتقد بود: همین که آدمی در این چهل روز تصمیم و اراده حقیقی بر ترک محرمات و انجام واجبات داشته باشد، کافی است و این شرط زیاد هم سخت نیست من خودم بار‌ها به آدم‌های معمولی، این چله زیارت عاشورا را توصیه کرده‌ام، در چند مورد بعضی از آن‌ها پس از چهار پنج روز آمدند و با خوشحالی و شعف از من تشکر کردند و اعتراف کردند فقط سه چهار روز بوده که این چله زیارت عاشورا را شروع کرده بوده‌اند که حاجت‌هایشان به آن‌ها داده شده است.
آیت‌الله حق‌شناس معتقد بود که در این چله، بعد از شرط اهتمام بر ترک محرمات و انجام واجبات، بعضی امور توصیه اکید است و بهتر است حتماً رعایت شود:
۱- خواندن زیارت، چهل روز پشت سر هم و مستمر باشد.
۲- خانم‌های محترمه در ایامی خاص که نمی‌توانند نماز‌ها را به جای آورند، در آن روز‌ها یکی از نزدیکان و آشنایانشان را راضی کنند به جای آن‌ها این زیارت را به جای آورد تا چله و استمرار چهل روزه منقطع نشود.
۳- همه زیارت و دیگر اعمال باید یکسره و بدون فاصله خوانده شود؛ یعنی نباید زیارت و اعمالش را تقسیم کرد و بخشی را در ساعتی و بخشی دیگر را در وقتی دیگر انجام داد.
۴- کلمات و عبارات صحیح و درست ادا شود.
۵- حرف نزدن در بین خواندن زیارت عاشورا (بعضی می‌گفتند با توجه به طولانی بودن این عمل، در صورت ضرورت ان شاءالله حرف‌های ضروری خللی ایجاد نمی‌کند).
مرحوم آیت‌الله عبدالکریم حق‌شناس(ره) توصیه خاصی برای قرائت زیارت عاشورا داشت و بر این باور بود با این چله زیارت عاشورای امام حسین(ع) می‌توان به حاجت‌های بسیار بزرگ و نشدنی دست یافت.
* سایر مسائلی که بهتر است در چله زیارت عاشورا مورد توجه قرار گیرد اما اگر مقدور نشد، ان شاءالله مشکلی نیست:
۱- اولین روز از چله زیارت عاشورا، چهارشنبه باشد.
۲- این زیارت روز‌ها خوانده شود؛ یعنی از صبح بعد از طلوع آفتاب تا عصر قبل از غروب آفتاب. (بعضی‌ها رعایت این شرط را لازم برشمرده‌اند).
۳- به جز همسر و اعضای خانه، دیگران از این چله باخبر نشوند.
(حاج آقا تأکید می‌کرد قبل از شروع بهتر است همسر را در جریان بگذارید و او را نیز توجیه کنید تا حد امکان دیگران از این امر مطلع نشوند).
۴- در این چهل روز، هر روزه به نیت سلامتی حضرت بقیه‌الله امام زمان (عج) صدقه‌ای پرداخت شود.
دستورالعمل و شیوه به جای آوردن چله زیارت عاشورا
این شیوه زیارت عاشورا از دو بخش تشکیل شده است.
دومین بخش درست همان روشی است که در زیارت‌نامه‌ها و مفاتیح‌الجنان ذکر شده است.
بنابراین فقط اولین بخشی که به طور معمول حداکثر ۱۵ دقیقه طول می‌کشد، به آن اضافه می‌شود.
بخش اول:
۱- صد مرتبه تکبیر می‌گویید. (الله‌اکبر)
۲- لعن و سلام‌های زیارت عاشورا را یک بار می‌خوانید؛ یعنی از «اللهم العن اول ظالم ظلم حق محمد و آل محمد و …» تا انتهای «السلام علی الحسین و علی علی‌بن الحسین و علی اولاد الحسین و علی اصحاب الحسین».
(این دو بخش در قسمت‌های پایانی زیارت عاشورا قرار دارد و قبل از هر دو بخش نوشته است: پس صد مرتبه می‌گویی: … اما شما در این قسمت، این دو فقره معروف به لعن و سلام را فقط یک مرتبه می‌خوانید).
۳- خواندن زیارت عاشورا از ابتدای زیارت تا ابتدای این دو فقره لعن و سلام.
۴- خواندن دو رکعت نماز به نیت هدیه به حضرت اباعبدالله الحسین (ع).
۵- دوباره صد مرتبه تکبیر گفتن.
بخش دوم:
خواندن زیارت عاشورای امام حسین (ع) به همان روشی که در مفاتیح الجنان آمده است؛ یعنی زیارت عاشورا را از ابتدا تا انتها با همان صد لعن و صد سلام که در متن زیارت مکتوب است می‌خوانید.
به هیچ وجه دو رکعت نمازی را که بعد از زیارت وارد شده است، یادتان نرود؛ زیرا این دو رکعت نماز، از اجزای زیارت عاشورای امام حسین (ع) محسوب می‌شود و باید خوانده شود.